Azerbaycan Eğitimi Nasıldır?

Azerbaycan’da Aile, Kadın ve Çocuk Sorunlarından Sorumlu Devlet Komitesi (AKÇSS) Başkanı Hicran Huseynova, ‘Yeni Azerbaycan’ Gazetesinde yayınlanan yazısında, “Azerbaycan’ın First Lady’si Mehriban Aliyeva, ülkede bir tane bile yatılı okul ve yetimhanenin kalmamasını, tüm çocukların ebeveyn sevgi ve himayesi ile sarılmasını istiyor” yazdı.

Hicran Hüsynova yazısında, “Mehriban Aliyeva’nın girişimi ile hayata geçirilen program ve projeler Azerbaycan eğitim ve kültüründe yeşil ışık yaktı. Azerbaycan’ın First Lady’sinin amacı çok basit. O çocukların çok güzel ve modern okullarda eğitim almalarını, Azerbaycan’daki eğitimin dünya standartlarına ulaşmasını istiyor” dedi. AKÇSS Komitesi Başkanı Huseynova, “Yenilenen Azerbaycan’da Yeni Okul” programı çerçevesinde kısa sürede iki aşamalı olarak 200’e yakın okul inşa edildiğini, Yetimhaneler ve Yatılı Okulların Geliştirilmesi Programı çerçevesinde bu tür kurumların esaslı onarımı yapıldığını, bunun da toplumda büyük yankı uyandırdığını yazdı.

Huseynova’ nın Sözleri

Huseynova, ayrıca M. Aliyeva’nın zorunlu göçmen ve mülteci çocukların, özel ilgi ve desteğe ihtiyacı olan hasta ve özürlü çocukların sorunlarının çözümüne özel önem verdiğini vurguladı. Ayrıca, Azerbaycan First Lady’si Azerbaycan kültürünü tüm dünyada tanıtılması ve kültürlerarası ilişkilerin genişletilmesi için elinden geleni yapmayı kendi için vatandaşlık görevi sayıyor. Son olarak yazısında Huseynova, “Azerbaycan Kadın Hareketinin önde gideni Mehriban Aliyeva, bugün bizim kadınlarımızı uluslararası kuruluşlarda temsil etmeyi hak ediyor. Mehriban Aliyeva’nın üstlendiği büyük görev, Azerbaycan’da kadın haklarının sağlandığının yüksek derecede göstergesidir” diye vurguladı.

C.S-MRA

Eğitim Sistemi:

• Eğitim sisteminin basamakları şu şekildedir:
• Umum Tahsil (Genel Eğitim):İptidai, Esas eğitim, Lise.
• Meslek İhtisas Eğitimi:Teknik ve Meslek eğitimi, Orta İhtisas eğitimi.
• Yüksekokullar: Üniversiteler, Enstitüler, Harbokulları, Akademiler.
• Yüksek Okul Diploması Aldıktan Sonraki Eğitim: Magistaratura (Yüksek lisans), Doktoratura (Doktora).

Azerbaycan Eğitim Türleri: 

Sadece eğitim görenler, Çalışarak eğitim görenler, Ailede eğitim görenler, Serbest eğitim görenler. Devlet belirli ihtisas dallarında, çalışarak eğitim görmeyi veya eksternat yoluyla sadece sınavlara girerek bir okuldan mezun olmayı yasaklamıştır. (Tıp, mühendislik, vb. dallarda). Üniversiteler kendi bünyelerinde liseler açabilmektedirler. Bu liseler ihtisas liseleri diye anılmaktadır. Bu liselerde belli bir dalda ihtisas eğitimine ağırlık verilmektedir. Örneğin bir Pedagoji Üniversitesi kendi bünyesinde pedagoji ağırlıklı dersler veren bir lise açabilmektedir.

Orta İhtisas Mektebleri (Meslek Yüksek Okulları)

Bu okullar teknikum ve kolej adıyla anılan lise üstü öğretim veren kurumlardır. Orta düzeyde meslek elamanı yetiştirmeyi amaçlayan bu okullara orta tahsilden sonra gidilebildiği gibi liseden sonrada gidilebilmektedir. Orta tahsilden sonra bu okullara gidenler 4 yıl süreli, liseyi bitirdikten sonra gidenler ise 2 yıl süreli eğitim görmektedirler. Teknikum ve kolejler bağımsız okul olarak açılabildikleri gibi üniversitelere bağlı olarak bunların bünyesinde de açılabilmektedirler.

Yükseköğretim

Yükseköğretim okulları (yükseköğretim kolejleri, enstitüler, konservatuarlar, akademiler, üniversiteler) yüksek ihtisas eğitim programlarını gerçekleştiren eğitim kuruluşlarıdır. Yükseköğretim kuruluşları uygun kadrolarının oluşmasına, maddi ve teknik imkanlarına, branşlarının özelliklerine göre bir kademeli, iki kademeli ve üç kademeli eğitim verirler. Birinci kademeyi bitirenlere bakalavr (lisans) derecesi verilir. Bakalavr derecesini almış başarılı kişiler sınavla ikinci kademe olan Magistratura (yüksek lisans) eğitimi alırlar. Magistratura derecesi ve ünvanı alanlar yine sınavla üçüncü kademe olan Doktoratura (Doktora) eğitimine geçebilirler. Azerbaycan’da yükseköğretim kurumları doğrudan tahsil nazırlığına (Eğitim Bakanlığına) bağlıdır.

Ali mektepleri (üniversiteler) dünya standartlarına uygun olarak Eğitim Bakanlığınca onaylanmış öğretim programlarını bağımsız bir şekilde uygulayabilirler. Azerbaycan’da üniversiteye devam eden öğrenciler, üniversiteye belli bir miktar para ödemek zorundadır. Bu miktarı üniversiteler kendileri belirlemektedir. Yabancı uyruklu öğrencilerden bu para ABD doları olarak tahsil edilmektedir. Öğrenci tarafından üniversiteye ödenen paranın % 10’u rektörlük fonuna, % 10’u Cumhurbaşkanlığına, % 20’si tahsil nazırlığına (eğitim bakanlığı), % 60’ı da kayıt yapılan üniversiteye aktarılmaktadır. Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Ali mekteplerinde (üniversitelerde) eğitim, Ayan (gündüz) eğitim, akşam eğitimi ve gıyabi eğitimden oluşur. Üniversiteler genellikle Bakü’de toplanmıştır. Bakü Devlet Üniversitesi hariç, üniversiteler belli uzmanlık alanlarına göre kurularak ilgili olduğu uzmanlık alanın adı ile anılırlar.

Bologna kriterlerine giren eğitim sistemi

Azerbaycan’da eğitim stratejik öneme sahip olan, toplum ve devletin gelişmesinin temelini oluşturan eğitim sistemi demokratik, lâik özelliğe sahiptir. Bologna kriterlerine giren eğitim sistemi  Azerbaycan’da eğitim millî ve uluslar arası değerleri oluşturur. Azerbaycan Cumhuriyeti kesintisiz eğitim sisteminin kurulması politikasını gerçekleştiriyor. Herkes devlet standardı çerçevesinde eğitim görmek hakkına sahiptir. Herkesin bilgi ve yeteneğini gerçekleştirmesi için gereken ortam sağlanıyor. Öğrencilerin istediği programlarda, okul seçmek konusunda serbestlerdir. Milliyet, din, ırk, dil, cins, yaş, sağlık ve sosyal durumlar, faaliyet alanı, yaşayış yeri ve politik görüşler gibi farklılıklara bağlı olmaksızın tüm vatandaşların eğitim hakkına sahip olması garanti ediliyor. Halka 11 yıllık zorunlu genel orta eğitim görmek hakkı sağlanmıştır.

Yurtdışından öğrenciler de bu haklardan yaralanıyorlar. Okul yönetiminin özünde nizamname vardır. Nizamnameler mektep şurası tarafından oluşturularak kabul edilir. Bölge eğitim müdürlüğü ve eğitim bakanlığının onayı alındıktan sonra yürürlüğe girer. Nizamnamesi bölge eğitim müdürlüğü ve Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmamış bir okul hukuki sayılmaz. Azerbaycan’da yükseköğretim kurumları doğrudan Eğitim Bakanlığına bağlıdır. Azerbaycan Tahsil kanunun 19.maddesine göre Ali mektepleri (üniversiteler) dünya standartlarına uygun olarak Eğitim Bakanlığınca onaylanmış öğretim programlarını bağımsızdır.
Azerbaycan’da üniversiteye devam eden öğrenciler, üniversiteye belli bir miktar para ödemek zorundadır. Bu miktarı üniversiteler kendileri belirlemektedir. Yabancı uyruklu öğrencilerden bu para ABD doları olarak tahsil edilmektedir.

Üniversiteye Ödenen Para Nereye Gidiyor?

Öğrenci tarafından üniversiteye ödenen paranın %10’u rektörlük fonuna, %10’u Cumhurbaşkanlığına, % 20’si tahsil nazırlığına(eğitim bakanlığı) %60’ı da kayıt Üniversiteye kalır.Uluslararası: Anayasa ve tahsil kanunu yeni Cumhuriyet’le birlikte çıkarılarak milli mecliste kabul edilen metinlerdir. Ülkedeki tüm eğitim kurumları bu metinlerle belirlenen amaçlar doğrultusunda faaliyet göstermek zorundadır. Esas nameler çerçevesinde her okul kendi nizamnamesini hazırlayıp bölge eğitim müdürlüğünün onayını alarak eğitim bakanlığına bildirir. Azerbaycan Eğitim Bakanlığı, eğitim sisteminin yönetilmesinde merkezi bir rol oynayan bir organdır. Eğitim alanında devlet politikasının oluşturulmasına katkıda bulunur. Kanun taslakları, hazırlayarak milli meclise sunar ve kanunlaşmasını sağlar.

Çıkarılan kanunların uygulanmasını temin eder. Eğitim sistemi içinde enformasyonu sağlar. Eğitimin dünya standartlarında olabilmesi için Eğitim Bakanlığı bünyesi içerisinde “Devlet Yüksek Ekspert Komisyonu” oluşturulur. Bu komisyon eğitim bakanı kadar yetkilidir. Eğitim alanında en yüksek ihtisaslı uzmanlardan oluşturulur. Üniversitelerin idaresi rektör, senato ve yönetim kurulu tarafından sağlanır. Senato rektörün başkanlığında fakülte dekanları ve her fakülteden bir temsilci profesörden meydana gelir. Senatonun görevi üniversiteyle ilgili kanun, tüzük tasarılarını ve yönetmelikleri hazırlar. Bütçe, seçim, yeni kürsü, enstitü açılması veya kaldırılmasıyla ilgili kararları, teklifleri inceler ve yürürlüğe koyar. Üniversite yönetim kurulu yine rektör başkanlığında, dekanlar ve seçimli üç profesörden meydana gelir.

İdari İşler hakkında Detaylar

Rektörler, beş yılda bir üniversite öğretim üyelerinin seçtiği 6 adaydan, YÖK’ün seçtiği üç adaydan biri. YÖK, Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Genel Sekreterse üniversitenin idarî işlerine bakar. Yazı işleri, personel, kütüphane, hizmetliler buna bağlıdır. Genel olarak Azerbaycan’da eğitimin tüm diğer Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri seviyede olduğu görülür. 1991 istatistikî verilere göre 4775 okulda 1.503.000 öğrenci okumaktadır. Bugün okul sayısı 5.000’e, öğrenci sayısı 1.600.000’e ulaşmıştır. Öğrenciler barınma sorunu ise üniversitelerin yurtlarında kalarak çözebilecekleri gibi, kendileri de ev tutup kalabiliyorlar. Azerbaycan’da tüm Orta Asya ülkelerinde olduğu gibi ev kiraları çok ucuz eğitimi, hem de diğer ülkelere göre daha ucuz olması ayrıca Azerbaycan Üniversitelerinin YÖK Denkliğinde olması üniversiteli olmanın kolaylığını taşımaktadır.

Bir öğrencinin Azerbaycan’da üniversite okuması için ÖSS’den 160 puanı aşması yeterli. Mezun olunduğunda sosyal bölümler için denklik sorunu yoktur. Tıp ve mühendislik fakülteleri mezunlarının da denkliği sınava girdikten sonra kabul ediliyor.Fakat siz öğrenciler Azerbaycan’ da okumaya karar verdikten sonra YÖK’ün denklik birimini arayıp, gitmek istediğiniz üniversitenin veya bölümün tanınıp tanınmadığını öğrenmek için dilekçe, telefon, e-mail ile ya da direk YÖK’e giderek öğrenebilirsiniz. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı 06539 Bilkent-Ankara Tel: +90[312]298-7000 Fax:

+90[312]266-4759 e-posta:webadmin@yok.gov.tr .
www.yok.gov.tr Azerbaycan da 6.500 kültür tesisi, 4.605 adet kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3.680 kültür evi bulunmaktadır. Okuma yazma oranı %97,5’dür. Bakü-Azerbaycan Devlet Üniversitesi ve buna bağlı Enstitüler bütün bilimsel, teknik, sağlık, sanat kollarını içerir boyutlardadır. Çok sayıda yabancı öğrenci bulunmaktadır. Türk öğrencilerin sayısı her geçen gün artmaktadır.