Azerbaycan Tarihi

Azerbaycan Tarihi

Azerbaycan tarihi boyunca farklı medeniyetlerin etkisinde kalmış ve çok kısa süre önce bir Kafkasya ülkesi olarak bağımsızlığını tam ol...

Azerbaycan Tarihi

İçindekiler

Azerbaycan Tarihi

Azerbaycan Tarihi, Azerbaycan’ın resmi adı Azerbaycan Cumhuriyeti’dir. Adı hakkında değişik görüşler ortaya atılmaktadır. M.Ö 323 yıllarında burayı yöneten Atropates’ten ve od anlamına gelen azer kelimesinden adını aldığı iddia edilmektedir. En çok kabul göreni ise, bölgede uzun süre hüküm süren Hazar Türklerinden alındığı yönünde olmaktadır.

Azerbaycan coğrafyası pek çok hanlığın, devletin ve milletin yönetimlerine tanık olmuştur. Türkler ilk olarak M.Ö Saka-istik dönemde bu topraklara girmişlerdir. M.S 395 yıllarında ise Hun Türklerinin bölgede hüküm sürdükleri bilinmektedir. Selçuklu döneminde Azeri topraklarında Türklerin çoğalmaya başladığını, Akkoyunlu ve Karakoyunlular döneminde ise Türk nüfusunun en fazla olduğu görülmüştür.

Azerbaycanda Hüküm Sürdüren Hanlıklar

Topraklarda sonraki dönemlerde sırayla Safeviler, Afşarlar, Kaçarlar hüküm sürmüşlerdir. Daha sonraki dönemlerde ise Azerbaycan’da, Şeki, Gence, Bakü, Derbent, Kuba, Nahcivan, Tebriz, Urmiye ve Erdil hanlıkların hüküm sürmüştür. Azerbaycan Rus egemenliğine girdikten sonra, Ermeniler yerleştirilmiştir.

İran’daki iç çatışma devam etmesine rağmen, Azerbaycan’ın bir kısmı kısa bir süre Osmanlı İmparatorluğu tarafından işgal edildi (1722-1736). Bu arada, Büyük Petro (1722-1735) döneminde, Hazar Denizi boyunca Derbent, Bakü ve Salian dahil kıyı şeridi, Rus-İran Savaşı’ndan (1722-1723) sonra Rus İmparatorluğu tarafından yönetildi. .
Safevi İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra, Türkmen asıllı İran askeri dehası Nadir Şah Afşar iktidara geldi. İran’ın kontrolünü ele geçirdi, 1729’da Afganları göç etmeye zorladı ve büyük bir Pers imparatorluğu hayal ederek doğuya, Delhi’ye doğru ilerleyen cesur bir askeri maceraya başladı. Pers üssünü güçlendirmedeki başarısızlığı, ordusunun ciddi bir şekilde tükenmesine neden oldu. Nadir Şah, Şah II. Tahmasb’ı etkili bir şekilde kontrol etti ve daha sonra Şah olarak taçlandırıldığı 1736’ya kadar hüküm sürdü. Abbas’ın naibi olarak görev yaptı. Nadir Şah’ın taç giyme töreni bugünkü Azerbaycan’da Mugan’da yapıldı. Nadir Şah, kısa süre sonra Sasani döneminden bu yana eşi görülmemiş büyüklükte yeni bir Pers imparatorluğu kuran bir askeri dehaydı. Kafkasya’yı, Mezopotamya’yı, Anadolu’nun bir kısmını ve Orta Asya’nın çoğunu fethetti ve Karnar Savaşı’nda Babürleri yendi, başkent Delhi’ye girdi ve başkentine büyük miktarda ganimet getirdi. İmparatorluğu oldukça kısa ömürlüydü, ancak yine de Asya’nın son büyük hükümdarı olarak kabul ediliyor.

Nadir Şah’ın 1747’de ölümünden sonra Afşar hanedanı altındaki Türk İmparatorluğu çöktü. Bölgede çeşitli özerklik biçimlerine sahip birkaç Müslüman hanlık ortaya çıktı. Kaçar hadımı Muhammed Ağa Han artık Safevi ve Afşar hanedanının dış bölgelerini fethetmeye odaklanabilir. 1795 baharında Tahran’a dönerek, Arras ve Kuh da dahil olmak üzere Osmanlılardan ve Ruslardan kaybettiği tüm toprakları geri almak amacıyla Şevval-Zulkade/Mayıs’ta 60.000 süvari ve piyade kuvveti topladı. eskiden İran Safevi/Afşar’ın kontrolü altındaydı. Azerbaycan’a gitti. Bunlardan en önemlisi, başkenti Şuşa olan Karabağ, Gence’nin başkentiyle aynı adı taşıyan, Şirvan Kula’nın karşısında olan ve başkenti Şamaki olan; Hıristiyanlıktaki başkent Tiflis gibi bir dizi bağımsız hanlıktan oluşur. Gürcistan (Gürcistan), Kula’nın kuzeybatı kıyısında, ancak bu hanlıklar sembolik olarak Kaçar’ın yönetimini tanıdı. Hanlık sürekli iç ve dış tehditler arasında savaşıyordu. Kuzey hanlıklarının en güçlüsü, komşu hanlıkların çoğunu kendi yönetimi altında başarıyla birleştiren, hatta Zend hanedanına karşı savaşan ve Tebriz’e bir sefer organize eden Kubalı Fateh Ali Han’dı (ö. 1783). Bir diğer güçlü hanlık, komşu Nahçıvan hanlığını ve Kuzgun hanlığının bir bölümünü devralan Karabağ hanlığıydı.
Ağa Muhammed Şah daha sonra II. Iraklı’dan birkaç yıl önce Rusya ile imzalanan anlaşmadan vazgeçmesini istedi. Anlaşma, İran’a herhangi bir güveni resmen reddediyor ve Rusların onlara tam koruma ve yardım sağlayacağını vaat ediyor. 2. Iraklı, Ağa Muhammed Şah’a krallığının barış ve güvenliği karşılığında İran yönetimini kabul edeceğini ifade etti. İran’ın komşusu ve rakibi Osmanlı İmparatorluğu, dört asır sonra ilk kez Gürcistan’ın Kartli ve Kahti üzerindeki haklarını tanıdı. Irak, daha sonra Rusya İmparatoriçesi II. Katarina’dan koruma ve en az 3.000 Rus askerinin desteğini istedi, ancak yanıt alamadı, Gürcistan İran tehdidini savuşturmak için yalnız kaldı. Bununla birlikte, II. Irak Han’ın ültimatomunu reddetti. Ağa Muhammed Şah, Arras Nehri’ni geçtikten sonra Kafkasya’yı işgal etti ve Erivan Hanlığı, Şirvan Hanlığı, Nahçıvan Hanlığı dahil olmak üzere Karabağ Hanlığı’nın topraklarını geri aldı. ve Iğdır. Orduyu Gürcistan’a götürdükten sonra, Tiflis’in düşmesine yol açan Krzanisi Savaşı gerçekleşti ve Gürcistan İran’a kesinlikle itaat etti. Ağa Muhammed Şah, Tiflis’teki başarılı seferini tamamladıktan ve Gürcistan üzerinde etkin bir kontrol sağladıktan sonra, selefi Nadir Şah’ın 60 yıl önce yaptığı gibi, 1796’da Mugan Ovası’nda 15.000-20.000 Gürcü esir ile resmen İran’a döndü. kral ilan edilsin.
1797’de Gürcistan’a karşı ikinci sefere hazırlanırken Ağa Muhammed Şah Şuşa’da (şimdi Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bir eyaleti) öldürüldü ve Irak kralı 1798’in başlarında öldü. İran’ın Gürcistan üzerindeki yönetimi uzun sürmedi. 1799’da Ruslar Tiflis’e ilerledi. 17. yüzyılın sonundan 18. yüzyılın sonuna kadar Ruslar, komşu imparatorlukları olan güneydeki Osmanlı İmparatorluğu’na karşı çıktılar. Yüzyılın başından itibaren ardı ardına gelen İran hanlıklarına karşı bir işgal politikası izlemiştir. Rusya’nın Tiflis’e girmesinden iki yıl sonra kargaşa çıktı. 1801’de Gürcistan krallığı zayıftı, harap oldu ve başkentinin yarısı harabeye çevrilmiş Rus işgaline karşı savunmasızdı. İran’ın Transkafkasya ve Dağıstan’ın düşmesine ve şehirlerini terk etmesine izin vermemesi, yüzyıllardır İran kavramının bir parçası olmuştur ve bu 1804-1813 Rus-İran Savaşı’nın ve 1826-1828 İran-Rus Savaşı’nın bir parçası olacaktır. Birkaç yıl içinde gerçekleşecek bu savaşlar nedeniyle bugün Gürcistan, Dağıstan, Ermenistan ve Azerbaycan toprakları 1813’teki Gülistan Antlaşması’nda ve 1828’deki Türkmençay Antlaşması’ndaki durgunlukta geri dönülmez bir şekilde uygulanacaktır. Bölgede yaşayan topluluklar dışarıdan gelen güçlü güçler tarafından koparılacaktır.Rus-Polonya Savaşı (1804-1813), Dağıstan ve Güney Kafkasya’da ticaret ve tarımsal dengeleri bozacak önemli can ve mal kayıplarına neden oldu. Ancak bölge, ağırlıklı olarak İran topraklarında gerçekleşen 1826-1828 savaşı sırasında Rus işgalinden kurtarıldı. Savaş sonucunda İran’ın bölgeyle köklü bağları 19. yüzyılda Rusların bölgeye yönelik saldırıları ve siyasi taktikleri ile sekteye uğradı.

Puanla
[OY: 1 Ortalama: 5]
Messenger, Instagram ya da WhatsApp üzerinden iletişime geçmek için hemen tıkla! Messenger ile iletişime geçmek için hemen tıkla, konuş! Instagram ile iletişime geçmek için hemen tıkla, konuş! WhatsApp ile iletişime geçmek için hemen tıkla, konuş!